Gezag over kinderen: wat houdt dat in en kan dit gewijzigd worden van gezamenlijk naar eenhoofdig gezag of andersom?

Als een kind geboren wordt heeft de moeder van het kind van rechtswege (met andere woorden automatisch) het ouderlijk gezag over het kind.* Als de moeder op dat moment getrouwd is met haar partner dan wel zij een geregistreerd partnerschap hebben, komt ook aan de vader/duomoeder van rechtswege het ouderlijk gezag toe. Dit is bij samenlevers niet het geval en dan dient (indien gewenst) de partner daartoe actie te ondernemen.**

Wat betekent ouderlijk gezag?

Het ouderlijk gezag houdt in dat de ouders over belangrijke beslissingen in het leven van de minderjarige beslissingsbevoegdheid hebben. U kunt hierbij denken aan medische beslissingen, schoolkeuze of de beslissing waar een kind zijn/haar hoofdverblijfplaats heeft.

Wat is het verschil tussen eenhoofdig gezag en gezamenlijk gezag?

Deze twee termen spreken in feite voor zich. Eenhoofdig gezag houdt in dat het gezag bij één ouder ligt en het gezamenlijk gezag houdt in dat dit bij beide ouders ligt.

Kan het gezag van gezamenlijk naar eenhoofdig worden gewijzigd?

Als er vóór de scheiding van de ouders van een kind sprake is van gezamenlijk gezag, zal dit na de scheiding in beginsel ook het geval zijn. Een van de ouders kan echter wel in de scheidingsprocedure ofwel in een procedure daarna aan de rechter vragen om met het eenhoofdig gezag belast te worden. Dit verzoek wordt alleen gehonoreerd als voldaan wordt aan het criterium dat is neergelegd in art. 1:251a lid 1 BW, te weten:

1. er een onaanvaardbaar risico is dat het kind klem of verloren zou raken tussen de ouders en niet te verwachten is dat hierin binnen afzienbare tijd voldoende verbetering zou komen, of;
2. wijziging van het gezag anderszins in het belang van het kind noodzakelijk is.

Op grond van de jurisprudentie kan geconcludeerd worden dat dergelijke verzoeken alleen in uitzonderlijke gevallen worden toegekend. Er moet daarbij worden voldaan aan één van de hiervoor genoemde criteria. Daarnaast heeft de toewijzing van een dergelijk verzoek verstrekkende gevolgen. Een ouder met eenhoofdig gezag behoeft immers niet meer te overleggen met de andere ouder als het om belangrijke beslissingen in het leven van het kind gaat. De ouder van wie het gezag wordt ontnomen wordt in zekere mate buitenspel gezet.

Daar tegenover staat dat het in sommige gevallen in het belang van het kind wel noodzakelijk kán zijn om het gezag te wijzigen. De rechter zal bij de beoordeling van een verzoek altijd het belang van het kind op nummer één zetten. Instandhouding van het gezamenlijk gezag over een kind veroorzaakt in bepaalde situaties meer stress en onrust dan het wijzigen naar eenhoofdig gezag. Het eenhoofdig gezag dient in die gevallen bij uitstek het belang van het kind.

Hoe kan het gezag van eenhoofdig naar gezamenlijk worden gewijzigd?

Als er sprake is van eenhoofdig gezag en beide ouders willen dat dit naar gezamenlijk gezag gewijzigd wordt, kan dit vrij eenvoudig via de rechtbank geregeld worden. Dit kan zowel schriftelijk als digitaal via een formulier worden aangevraagd.*** Er wordt in dat geval in het gezagsregister een aantekening gemaakt dat er ten aanzien van het betreffende kind sprake is van gezamenlijk gezag.

Wanneer de ouders het niet eens zijn over de wijziging naar gezamenlijk gezag, kan de ouder die op dat moment niet het gezag heeft zich op grond van art. 1:253c BW tot de rechter wenden en verzoeken om mede met het gezag belast te worden. Dit wordt alleen afgewezen als er sprake is van het hiervoor genoemde klem- en verloren criterium dan wel wanneer afwijzing anderszins in het belang van het kind noodzakelijk is.

Uit de jurisprudentie volgt dat een dergelijk verzoek in de meeste gevallen wordt toegewezen. Dit komt o.a. voort uit het beginsel van gelijkwaardig ouderschap zoals dat sinds 2009 in art. 1:247 lid 1 BW is neergelegd.

Wanneer stopt het ouderlijk gezag?

Het ouderlijk gezag stopt van rechtswege zodra het kind de 18-jarige leeftijd bereikt. Vanaf dat moment is een kind meerderjarig en heeft hij/zij zelf de beslissingsbevoegdheid over zijn/haar leven.

Wilt u meer weten over het ouderlijk gezag over kinderen of heeft u naar aanleiding van het voorgaande vragen? Neemt u dan vrijblijvend contact met een van onze advocaten op. Wij staan u graag te woord.

* Behoudens de gevallen waarin de moeder op dat moment zelf nog minderjarig is.

** Ik verwijs u graag naar mijn eerdere blog “Waar moet ik aan denken als mijn partner en ik een kind verwachten en wij met elkaar samenwonen of een samenlevingscontract hebben?” over hoe e.e.a. geregeld kan worden.

*** Ik verwijs u naar de volgende link: https://www.rechtspraak.nl/Uw-Situatie/gezag/Paginas/Gezamenlijk-gezag-aanvragen.aspx.