Ouderlijk gezag
Minderjarige kinderen staan onder gezag van hun ouders. Je spreekt van gezamenlijk gezag indien het gezag door beide ouders wordt uitgeoefend. Van eenhoofdig gezag is sprake wanneer het gezag door één ouder wordt uitgeoefend.
Gezamenlijk gezag
Uitgangspunt in de Nederlandse wet (artikel 1:251 BW) is dat het ouderlijk gezag uitgeoefend wordt door beide ouders. Na een echtscheiding, ontbinding van het geregistreerd partnerschap of beëindiging van de samenleving, blijft het gezamenlijk gezag doorlopen.
In mijn blog Wetsvoorstel van rechtswege gezamenlijk gezag bij erkenning heb ik uitgelegd dat anders dan bij echtscheiding en geregistreerd partnerschap, ouders die enkel met elkaar samenleven het gezamenlijk gezag (op dit moment nog) dienen te registreren. Indien dit niet wordt gedaan heeft de vrouw uit wie het kind geboren is het eenhoofdig gezag.
Het gezamenlijk ouderlijk gezag houdt in dat ouders belangrijke beslissingen over hun kinderen samen moeten nemen. Daarnaast dienen zij elkaar op de hoogte te houden van belangrijke ontwikkelingen op het gebied van verzorging, opvoeding en het welzijn van de kinderen.
Welke beslissingen vallen er onder ouderlijk gezag?
Om welke beslissingen gaat het in de praktijk? De wetgever heeft niet voorzien in een uitputtende opsomming van gezagsbeslissingen. De praktijk wijst uit dat het in ieder geval gaat om medische beslissingen, een verhuizing met de kinderen, de schoolkeuze en het aanvragen van een paspoort. Zijn ouders nog bij elkaar, dan wordt vaak niet stilgestaan bij het nemen van dit soort beslissingen. Indien ouders niet meer samen zijn kunnen geschillen ontstaan omtrent de uitoefening van het gezag.
Als een ouder over bovenstaande onderwerpen beslissingen wil nemen en er is sprake van gezamenlijk gezag, dan is de voorafgaande toestemming van de andere ouder vereist.
Wijziging gezamenlijk gezag in eenhoofdig gezag
Indien de uitoefening van het gezag dusdanig problematisch verloopt, is het als ouder mogelijk om de rechter te verzoeken om met het eenhoofdig gezag te worden belast. Van belang is om te weten dat dit enkel in uitzonderingsgevallen wordt toegewezen. De rechter kan een dergelijk verzoek op basis van de Nederlandse wet (artikel 1:251a lid 1 sub b BW) slechts toewijzen indien:
- er een onaanvaardbaar risico is dat het kind klem of verloren zou raken tussen de ouders en niet te verwachten is dat hierin binnen afzienbare tijd voldoende verbetering zou komen, of;
- wijziging van het gezag anderszins in het belang van het kind noodzakelijk is.
Het verzoek om eenhoofdig gezag kan zowel tijdens de (echt)scheidingsprocedure als daarna worden gedaan.
Uitspraken van rechters laten zien dat gezamenlijk gezag de norm is en eenhoofdig gezag de uitzondering. Het is vaste rechtspraak dat gebrekkige communicatie tussen ouders in ieder geval onvoldoende is voor het toewijzen van het eenhoofdig gezag.
Voorbeelden van toewijzing eenhoofdig gezag
Het structureel blokkeren van gezagsbeslissingen door een ouder, kan leiden tot beëindiging van het gezamenlijk gezag, zo volgt uit een recente uitspraak van het gerechtshof ’s-Hertogenbosch (ECLI:NL:GHSHE:2020:2526). Ook het feit dat een ouder afwezig is, bijvoorbeeld omdat hij/zij in detentie zit kan aanleiding zijn om het gezamenlijk gezag te beëindigen. Dit zal voornamelijk het geval zijn indien het nemen van beslissingen door de detentie wordt bemoeilijkt. Voorts is het mogelijk dat een ouder vanwege zijn of haar geestelijke toestand of verslaving geen invulling kan geven aan het ouderlijk gezag. Zie hiervoor bijvoorbeeld de uitspraak van het gerechtshof Amsterdam (ECLI:NL:GHAMS:2018:4417).
Einde gezag
Het ouderlijk gezag eindigt van rechtswege op het moment dat een kind de achttienjarige leeftijd heeft bereikt. Op die leeftijd wordt een kind als volwassene gezien en mag hij/zij belangrijke beslissingen in het leven zelf nemen.
Meer informatie?
Heeft u een geschil over de uitoefening van het ouderlijk gezag en wilt u weten wat er in uw situatie mogelijk is? Neem dan contact op met één van onze advocaten. Wij staan u graag te woord.